Elektronika w ochronie drzwi i okien

(c) Stefan Jerzy Siudalski 09.97
(c) rysunki Marta Siudalska 97

Pełna wersja artykułu ukazała się w kwartalniku OKNO 4/97

Nie można w pełni zrozumieć problemów występujących przy doborze zabezpieczeń elektronicznych drzwi i okien bez wprowadzenia kilku bardzo istotnych informacji dotyczących wzajemnych zależności między zabezpieczeniami mechanicznymi i elektronicznymi oraz zakładanym sposobem interwencji. Dlatego zanim przejdę do omawiania konkretnych rodzajów czujek stosowanych w ochronie drzwi i okien zapraszam do zapoznania się z informacjami wprowadzającymi w te dość trudne zagadnienia.

Współdziałanie zabezpieczeń mechanicznych i elektronicznych

Mechaniczne zabezpieczenia spełniają w ochronie rolę "opóźniaczy" działania przestępców a zabezpieczenia elektroniczne "przyspieszaczy" w wykrywaniu zagrożeń a tym samym umożliwiają przerwanie działania przestępców zanim ci spowodują istotne szkody w obiekcie chronionym.
Dla pełnego wykorzystania cech obu technik zabezpieczania mienia konieczne jest ich takie wzajemne zgranie aby elektronika wykrywała jak najwcześniejszą fazę działania mającego charakter przestępczy. Na czym to polega podam na przykładach.

Przykład I. Sklep z drogim sprzętem elektronicznym miał okna zabezpieczone kratami zewnętrznymi a wnętrze było chronione czujkami pasywnymi podczerwieni. Nie było więc żadnego współdziałania zabezpieczeń mechanicznych i elektronicznych. Przy takiej koncepcji ochrony system elektroniczny nie sygnalizował przecinania kraty ani wybijania szyby. Przestępca był więc "niewidoczny" dla systemu przynajmniej przez kilka pierwszych minut działania! Obiekt połączony był do stacji monitorowania alarmów i Agencja Ochrony zobowiązywała się do przyjazdu patrolu interwencyjnego w czasie ok. 5 min od chwili odebrania sygnału alarmy z obiektu.

System alarmowy [czujki pasywne podczerwieni] wykrył przestępcę zgodnie z założeniami projektanta systemu dopiero po jego wejściu do wnętrza sklepu. Przez 3-4 minuty przez otwór w oknie przestępca podał wspólnikom sprzętu na kwotę kilkudziesięciu tysięcy złotych i zanim przyjechali ochroniarze przestępcy oddalili się z łupem.

Czy można było zapobiec tak dużym stratom?

Tak i to przy niewielkim nakładzie kosztów..... 

Przykład II. Dość sensownie [jak na koniec lat osiemdziesiątych ] zaprojektowany system alarmowy sklepu z biżuterią podłączono do stacji monitorowania alarmów. Większość wartościowej biżuterii znajdowała się w sejfach w specjalnym pomieszczeniu bez okien na zapleczu sklepu. Stropy i wnętrze sklepu oraz "skarbca" objęte było ochroną elektroniczną. Niestety centralka systemu [starego wzoru] po przyjęciu alarmu z linii dozorowej blokowała tą linię nie przyjmując już z niej następnych sygnałów alarmowych. System wykrył i zasygnalizował kolejno:
- przebijanie stropu,
- poruszanie się po wnętrzu pomieszczenia,
- otwieranie sejfu.
Dlaczego więc włamywacze oddalili się z łupem?

Po pierwsze - ze względu na złą organizację linii dozorowych w centralce już pierwszy sygnał blokował przyjmowanie następnych sygnałów - w efekcie po przyjechaniu ekipy interwencyjnej i dokładnym sprawdzeniu wszystkich drzwi i okien alarm uznano za fałszywy [dotarł tylko jeden sygnał].

Po drugie - ekipa interwencyjna nie wiedziała o istnieniu pomieszczeń wewnętrznych niewidocznych bez wchodzenia do sklepu - nawet jeśli ekipa uznałaby konieczność sprawdzenia pomieszczenia "skarbca" to czas sprowadzenia kogoś do otwarcia tego pomieszczenia i sposób wchodzenia do niego zapewniał przestępcom bezkarne oddalenie się z łupem.

Jak można było temu zapobiec?

Po pierwsze - w przypadku dużych zagrożeń konieczne jest.... 

Po drugie - konieczne jest zapewnienie .... 

Dlaczego podaję ten przykład - przecież dotyczy on pomieszczenia w którym nie było okien?

Otóż bardzo często w obiektach chronionych systemami alarmowymi okna są zasłaniane tak, że nie można sprawdzić bez wchodzenia do wnętrza co tam się wydarzyło.

Przykład III. Sklep w centrum miasta z dużymi witrynami zabezpieczono w ten sposób, że na szybach zamontowano czujki tłuczenia szkła. Czujki te były wrażliwe na generowanie fałszywych alarmów powodowanych uderzaniem pękiem kluczy o szybę [bez jej stłuczenia] - po kilku alarmach które uznano za przypadkowe alarmu nie włączano aby nie niepokoić mieszkańców [i kierownika sklepu]. Co było dalej nie muszę mówić - sklep trzeba było zamknąć na pewien czas.

Jakie błędy tu popełniono?

Po pierwsze - system alarmowy powinien być tak zaprojektowany aby w przypadku uszkodzenia części obwodów, po ich wyłączeniu pozostałe dobrze działające można było włączyć w ochronę.

Po drugie - fałszywe alarmy zawsze powinny być traktowane jako przygotowanie do włamania. W tym opisywanym przypadku można było:

- wymienić czujki tłuczenia szkła przyklejane na szybach na czujki mikrofonowe przestrzenne które aczkolwiek droższe [40-80 zł] cechują się bardzo dużą odpornością na fałszywe alarmy,

- zamontować ukrytą kamerę [ok. 250 - 1000zł] z magnetowidem [od 600 do 2500zł] do obserwacji miejsca powstawania alarmu.

Wniosek:

System alarmowy został zaprojektowany błędnie a po sygnałach, że są z nim kłopoty nie podjęto odpowiednich działań. Nie zapewniono możliwości weryfikacji alarmów z obiektu. 

Z tych trzech przytoczonych przykładów wynika konieczność projektowania ochrony obiektu tak aby zapewnić współdziałanie zabezpieczeń mechanicznych i elektronicznych. 

Stosowanie się do tego zalecenia to nie jest wcale koniec problemów projektanta systemu ochrony [a drzwi i okna są najbardziej narażone na agresję] ponieważ tak naprawdę podstawowym pytaniem na które trzeba odpowiedzieć jest:

Gdzie, w którym momencie i jak wykrywać przestępcę?

Zanim odpowiemy sobie na to pytanie konieczne jest wprowadzenie kilku nowych pojęć.

Czynnik czasu. 

Kumuluję się w tej jednej, wydawałoby się prostej decyzji jednocześnie wiele innych bo i wielkość strat na jakie się godzimy i wymagania co do techniki przesyłania sygnału alarmowego (rodzaje monitoringu) oraz sposób interwencji i wzajemne współdziałanie zabezpieczeń mechanicznych i elektronicznych.

Gdy wartość zgromadzonego mienia nie jest dużej wartości można dopuścić do tego aby system wykrywał przestępcę dopiero po jego wejściu w strefę chronioną. Natomiast przy ochronie mienia o dużej wartości, lub takiego którego utrata mogłaby doprowadzić do dużych szkód (lub życia), trzeba system ochrony projektować tak aby wykrywana była już próba wejścia w strefę chronioną, a przy założeniu także konieczności ochrony przed sabotażem wykrywane powinny być już próby zniszczenia chronionego sprzętu także np. przez wrzucenie do pomieszczeń substancji niszczących czyli wykrywane powinno być już podchodzenie do chronionego obiektu lub nawet próba wykonania otworu z zewnętrznym zabezpieczeniu mechanicznym.
Rys. 1 Przykłady najczęściej występujących wariantów miejsc wykrywania agresji.

Wykrywanie:
a) we wnętrzu bez względu na sposób dostania się do wnętrza przy niepełnym pokryciu wykrywania wnętrza, głównie chronione otwory okienne i drzwiowe
b) przy otwieraniu drzwi, sposób przydatny raczej w biurach lub mieszkaniach w blokach na wyższych piętrach,
c) przy otwieranie drzwi lub okna, sygnalizowane może być także wejście przez okno np. po wybiciu szyby,
d) w momencie przełamywania zabezpieczenia mechanicznego drzwi lub okna,
e) w momencie przełamywania zabezpieczenia mechanicznego drzwi lub okna oraz w przypadku dostania się do wnętrza każdą inną drogą [ściany, stropy] , także ukrycie się we wnętrzu przed włączeniem systemu,
f) jw. z możliwością sygnalizowania (wykrywania) podchodzenia intruza bezpośrednio do obiektu chronionego.

Tu są jedynie zasygnalizowane możliwe warianty wykrywania - więcej informacji na ten temat można znaleźć w części materiału poświęconemu systemom ochrony zewnętrznej.

Zamontowanie elektronicznego systemu alarmowego nie zwalnia od jednoczesnego stosowania zabezpieczeń mechanicznych a funkcje mechanicznych zabezpieczeń powinny być podporządkowane całościowej koncepcji ochrony.

Gdyby istniał jeden uniwersalny nadający się do stosowania w każdych warunkach i zapewniający 100% pewności system to wszystkie inne byłyby niepotrzebne. Ponieważ gama oferowanych systemów ochrony co rok zwiększa się oznacza to, że każdy z systemów ma jakieś wady czy przeciwwskazania w stosowaniu. Nic więc dziwnego, że przed podjęciem decyzji jaki system ochrony wybrać należy przeanalizować wszystkie jego cechy, a więc także wymagania co do otoczenia w którym ma być zastosowany i przeciwwskazania.

Na rysunku nr 2 przedstawiony jest podział terenu posesji i domu na strefy z uwzględnieniem miejsca wykrywania agresji. Jak widać na rysunku intruza można już wykrywać przy pokonywaniu płotu (strefa A) i to bez względu na sposób przechodzenia. Może być więc sygnalizowane wdrapywanie się, przecinanie siatki a niektóre z systemów umożliwiają nawet wykrywanie podkopu.

Systemy przeznaczone do wykrywania między płotem a zewnętrzną ścianą domu (B) są dwojakiego rodzaju - montowane nad powierzchnią ziemi oraz takie które są przeznaczone do układania pod ziemią. Te systemy których elementy wykrywające są umieszczane nad ziemią najczęściej są wrażliwe na fałszywe alarmy powodowane przez psy a częściowo także ptaki (czasami nawet fruwające śmieci). Systemy montowane pod ziemią najczęściej mają możliwość regulacji progu wykrywania a więc można je tak ustawić aby pies biegający po ogrodzie nie uruchamiał systemu. Większość z systemów podziemnych jest natomiast wrażliwa na tworzenie się skorupy lodowej zwłaszcza jeśli warstwa śniegu jest gruba. Najmniej wrażliwy na tworzenie się zmarzliny jest system impedancyjny.
Rys. 2 Współczesna technika umożliwia wykrywanie intruza na każdym etapie jego zbliżania się do chronionego domu.

Strefy wykrywania:
A - związana bezpośrednio z forsowaniem płotu,

B - ochrona między płotem a zewnętrzną ścianą domu,

C - sygnalizacja obecności przy ścianie lub próba pokonywania zabezpieczeń mechanicznych broniących bezpośrednio dostanie się intruza do domu, czyli okna i drzwi

D - wnętrze domu, możliwe warianty ochrony: wybranych miejsc lub całości wnętrza,

E - przyciski napadowe i pułapki,

F - ochrona wybranych punktów także podczas obecności domowników (tu sejf).

Podział na strefy B i C jest dla niektórych systemów ścisły gdy dla innych rozwiązań (np. systemy światłowodowe) o tym w którym miejscu będzie system wykrywał zależy przede wszystkim od jego zamontowania.

Do wykrywania pokonywania ścian, okien , drzwi ( strefa C) mogą służyć elementy umieszczane na zewnętrznej stronie ściany, w samej ścianie (lub oknie czy drzwiach) jak i zamontowane wewnątrz pomieszczenia. Moment wykrywania nie musi być związany z miejscem zamocowania elementu detekcyjnego - jest to zależne przede wszystkim od samej zasady działania elementu.

Czujki i czujniki stosowane w ochronie okien i drzwi

W tabeli nr 1 zestawione są cechy najczęściej stosowanych w ochronie drzwi i okien czujek i czujników. Część z wymienionych w tabeli zabezpieczeń może być stosowana zarówno do ochrony drzwi jak i okien. Zasada działania niektórych z ujętych w tabeli czujek ogranicza ich stosowanie tylko do ochrony drzwi lub tylko okien [także przeszklonych drzwi].

Tab. 1 Zabezpieczenia elektroniczne najczęściej stosowane w ochronie okien i drzwi.

Rodzaje:

Czujki i czujniki.

Kontaktrony - czyli czujniki magnetyczne - działają na zasadzie zmiany położenia mikrostyków umieszczonych w rurce szklanej [kontaktron] pod wpływem zmiany pola magnetycznego. Czujniki te składają się zawsze z dwóch części - właściwego kontaktronu zamkniętego w obudowie który jest mocowany na ościeżnicy i magnesu stałego który montowany jest na skrzydle drzwi lub framudze okna.

Rys. 3 Przykłady zastosowań kontaktronów w ochronie drzwi i okien.
 
 W większości kontaktronów oferowanych na rynku styki zwierają się po zbliżeniu do nich magnesu.

Czujniki te są tanie. Ich niewielkie rozmiary, prosty montaż, łatwość ukrycia, niewielka możliwość zablokowania ich działania przez intruza, czynią je w wielu zastosowaniach bardziej przydatnymi niż czujniki innych typów. Wytwórcy gwarantują liczbę pewnych zadziałań na poziomie ok. 10 ⁶ .

Ogromną zaleta tych czujników jest ich całkowita odporność na działanie pyłów, kurzu itp. , natomiast ich wadą jest wrażliwość na wstrząsy. Z tego względu nie należy ich stosować do ochrony drzwi zamykanych bardzo gwałtownie lub takich, które po zamknięciu, na skutek luzów mocowania będą ulęgały drganiom pod wpływem np. podmuchów wiatru. W takich przypadkach lepiej sprawują czujniki elektromechaniczne.

Dla poprawnej pracy czujników magnetycznych niezbędne jest odpowiednie i odpowiednio ukierunkowane pole magnetyczne. Dlatego zaleca się dużą ostrożność w stosowaniu ich do ochrony otworów z ościeżnicami lub drzwiami metalowymi. Do takich otworów są przeznaczone czujniki magnetyczne odpowiednio przystosowane lub czujniki standardowe specjalnie umocowane.

Wykonywane są też czujniki zwane polaryzowanymi z dwoma magnesami,. Jeden magnes jest umieszczony w obudowie razem z kontaktronem właściwym, co powoduje stałe zwarcie styków. Zbliżenie drugiego magnesu powoduje zniesienie pola magnetycznego przy rurce kontaktronu a tym samym nastąpi rozwarcie styków. Mamy więc działanie więc tu działanie odwrotne niż w kontaktronie typowym, gdyż rozwarcie styków następuje po oddaleniu magnesu.
Rys. 4 Kontaktron polaryzowany.

Przełączniki elektromechaniczne

Elektromechaniczne czujniki stosuje się do ochrony drzwi wejściowych i kontroli otwierania zamków, zamykania furtek, żaluzji itp. Są to zazwyczaj zaadaptowane do tego celu mikrowyłączniki stosowane w urządzeniach elektronicznych. Ich zaletą jest niezawodność, możliwości wielokrotnego działania i odporności na uszkodzenia. Duża odporność na wpływy atmosfery, niewielkie rozmiary, łatwość zamontowania i maskowania powodują, że właśnie ten typ czujników jest używany w ochronie często przemieszczających się dużych elementów konstrukcji, np. drzwi garażowych. Stosuje się je również do ochrony przed sabotażem obudów sygnalizatorów, centralek i czujników bardziej skomplikowanych niż one same.

Skuteczność ochrony zapewnianej przez tego typu czujniki jest ściśle związana z konstrukcją zabezpieczenia mechanicznego z którym współpracują [drzwi, zamek]. Do uruchomienia alarmu konieczne jest przemieszczenie się chociaż o kilkanaście milimetrów takich elementów jak drzwi, okna bramy.
Rys. 5 Jeden ze sposobów mocowania mikroprzełącznika na drzwiach.

Zaleca się tego typu czujniki stosować zamiast kontaktrony w miejscach gdzie:

- można się spodziewać dużych luzów po zamknięciu [np. drzwi - patrz rys.5],

- zamykanie drzwi następuje z uderzeniem.

Czujniki ektromechaniczne stosowane są w ochronie drzwi do sygnalizacji położenia zasuwy zamka [rys. 6].
Rys. 6 Współdziałanie przełącznika elektromechanicznego z zamkiem.

Czujki naciągowe - dziś prawie wyszły z użycia lecz jeszcze można spotkać miejsca gdzie są stosowane. Są przeznaczone do ochrony otworów przeszklonych - sygnał alarmu powstaje przy zmianie naciągu drutu ochronnego. Czujki naciągowe były używane do ochrony dużych oszklonych powierzchni np. szyby wystawowe. ?ączna długość drutu ochronnego nie powinna przekraczać ok. 10 m.
Rys. 7 Czujnik naciągowy w ochronie okna.

Ochrona obiektu takimi czujnikami jest skuteczna wtedy gdy kradzież jest możliwa tylko po wejściu intruza do chronionego pomieszczenia.

Przewody alarmowe - są to czujniki w formie: pasków folii przystosowanych do przyklejania do szyb [wychodzą z użycia], farb przewodzących, cienkich drutów [folii] wklejanych do szyb w procesie produkcji lub przewodów układanych w drzwiach. Podstawową zasadą przy rozmieszczaniu tego typu ochrony jest takie umieszczenie zamkniętego obwodu elektrycznego aby próba pokonywania zabezpieczanego elementu [drzwi, okna] powodowała przerwanie obwodu.

Rys. 8 a) Szyba alarmowa z przewodami, b) drzwi chronione przewodem alarmowym.
 

Czujki wibracyjne - wibracyjne mechaniczne, wibracyjne elektroniczne, wstrząsowe, bezwładnościowe reagują na silne ukierunkowane drgania mechaniczne występujące w przypadku próby wybicia szyby lub wyłamania drzwi. Działanie czujek wibracyjnych mechanicznych oparte jest na zasadzie różnicy w bezwładności mechanicznej styków elektrycznych przytwierdzonych do chronionych elementów konstrukcji i podłoża. Czujniki te mogą powodować fałszywe alarmy, zwłaszcza gdy drgania elementu chronionego są spowodowane silnymi podmuchami wiatru, przelotem samolotu itp. zjawiskami szczególnie jeśli mocowanie szyb lub jakość stolarki okiennej są niezadowalające lub czułość czujnika jest ustawiona zbyt duża. W niektórych wersjach czujników wibracyjnych istnieje możliwość zmiany (w sposób wyskalowany) wrażliwości na drgania.

Obecnie czujki tego typu są coraz mniej stosowane.
Rys. 9 Czujka wibracyjna z regulacją czułości - widoczny jest klucz do regulacji

Elektroniczny zamek - czyli w jednej obudowie zamek z atestem i elektronika która w zależności od wykonania [producenta] może wykrywać próby siłowego otwarcia drzwi [Gerda - Tytan ZE-1, MRS Polital] lub nawet próby manipulacji w zamku "obcym" kluczem [Omega Super, MRS Polital].

Obejma alarmowa - obejma zasuwy zamka mocowana na ościeżnicy, wyposażona w elektronikę sygnalizującą próby siłowego otwarcia drzwi - przystosowana do zamków wierzchnich [Klemet]

Czujki tłuczenia szkła przyklejane - jak sama nazwa wskazuje są to czujki przyklejane bezpośrednio do szyb. Skuteczność wykrywania zależy od rodzaju czujki i rodzaju szkła. Producenci zazwyczaj określają do jakich grubości szyb ich czujki są przeznaczone. Wady tych czujek to:

- duża wrażliwość na fałszywe alarmy,

- kłopoty z myciem i czyszczeniem szyb,

- konieczność wymiany czujki po stłuczeniu szyby.

Podstawową ich zaletą jest niska cena!
Fot. 1 Zespół czujek tłuczenia szkła.

Czujki tłuczenia szkła mikrofonowe przestrzenne

Są to czujki najnowszej generacji. Ich zalety to: niewielkie rozmiary, możliwość jednoczesnej ochrony wielu szyb i to z odległości kilku, a nawet kilkunastu metrów. Działają podobnie jak mikrofony z tym że rozróżniają z wielu te dźwięki które powstają przy tłuczeniu szyb. W celu dodatkowego zmniejszenia fałszywych alarmów oferowane są czujki które generują sygnał alarmy dopiero po odebraniu kolejno dwóch dźwięków tłuczenia szyby i upadku szkła.

Rys. 11 Zasięg i miejsce mocowania czujki mikrofonowej w stosunku do chronionych szyb.
 
 
 

Są oferowane czujki zespolone [dualne] gdzie w jednej obudowie umieszczone są: czujka tłuczenia szkła i czujka pasywna podczerwieni.

Czujki pasywne podczerwieni - obecnie najczęściej stosowane, wykrywają przemieszczanie się w obszarze objętym ich zasięgiem elementów których temperatura różni się od temperatury otoczenia [tła]. Są one więc także detektorami promieniowania cieplnego emitowanego np. przez ciało ludzkie. W wielu wykonaniach jest automatycznie zwiększana czułość detektora w miarę zbliżania się temperatury chronionego wnętrza do 36 st. Celsjusza.

Charakterystyczne dla tego typu czujników jest to, że wyglądające tak samo czujki mogą mieć zupełnie różne [lecz dokładnie określone] strefy wykrywania. Dość powszechnie oferowane są czujki z wymiennymi soczewkami które umożliwiają zmianę zarówno kąta "widzenia" czujki jak i zasięgu.

Do ochrony okien i drzwi są oferowane czujki o wąskim kącie widzenia [rys. ]. W wykonaniach specjalnych czujki pasywne podczerwieni można stosować na zewnątrz obiektów.
Rys. 12 Wąskokątna czujka pasywna podczerwieni w ochronie okien i drzwi - linią czerwoną zaznaczony jest zasięg działania czujki.
 
 

Czujki aktywne podczerwieni - czyli tory, bariery, bramki działają na zasadzie ciągłej kontroli przez odbiornik przepływu bardzo wąskiej wiązki podczerwieni emitowanej przez nadajnik. Sygnał alarmu powstaje gdy czas przerwy w odbiorze strumienia podczerwieni przekracza kilkadziesiąt mikro sekund. Maksymalny zasięg odległości między nadajnikiem a odbiornikiem może przekraczać 200m,

Czujki aktywne podczerwieni mogą być stosowane zarówno wewnątrz pomieszczeń jak i na zewnątrz.
Rys. 13 Możliwe jest też takie zastosowanie czujki aktywnej podczerwieni - nadajnik i odbiornik umieszczone są obok siebie a wiązka wraca do odbiornika po odbiciu w lustrze.
Rys. 14 Typowe zastosowanie czujki aktywnej podczerwieni w ochronie okna.

Czujki mikrofalowe dopplerowskie - są szczególnie przydatne do ochrony dużych pomieszczeń [magazyny, kościoły itp.] lecz ponieważ mikrofale przenikają przez szyby i drewniane drzwi przy ustawianiu zasięgu wykrywania konieczne jest ustalenie czy intruz ma być wykrywany już przy podchodzeniu do drzwi lub okien czy dopiero po wejściu do środka. W większości wykonań nadajnik i odbiornik są umieszczone w jednej obudowie.

Czujki mikrofalowe - bariery - są stosowane prawie wyłącznie w otwartym terenie - działają podobnie jak tory podczerwieni z tym że wykrywają nie tylko przesłonięcie wiązki ale także wykrywają zmiany w poziomie odbieranego sygnału mikrofal. W ochronie okien i drzwi są stosowane jako ochrona pośrednia - zalecane do ochrony hal i magazynów..

Czujki mikrofalowe "pochłaniające" - w przeciwieństwie do czujek dopplerowskich w których wiązka mikrofal [lub ultradźwięków] musi po odbiciu wrócić do odbiornika co wymaga ze względu na tłumienie sygnału dość dużych mocy w czujkach typu pochłaniającego mamy tylko nadajnik i kontrolowany jest jego prąd emisji - jeśli w obszarze chronionym zmieni się "pochłanianie" mikrofal powstaje sygnał alarmu. W ochronie drzwi i okien najlepiej pełni rolę sygnalizowania zbliżania się intruza.

Płot impedancyjny "Kargul" - to rozpięte na specjalnych izolowanych wspornikach przewody [zalecany montaż po stronie zewnętrznej budynku - można montować na ścianie] do których zbliżanie się jest wykrywane przez specjalny układ analizujący Zasada działania jest podobna do czujek mikrofalowych "pochłaniających" z tym że odbywa się to w innym zakresie częstotliwości.

Czujki sejsmiczne - w założeniu są przeznaczone do ochrony kas, sejfów, ścian po pewnej modyfikacji krat bardzo dobrze spisują się właśnie w ochronie krat ponieważ wykrywają wiele rodzajów agresji.
Rys. 15 Modyfikacja krat w celu podłączenia czujki sejsmicznej.

Systemy ciśnieniowe - czyli wykrywające gwałtowne zmiany ciśnienia [ nie odczuwalne przez ludzi] w obiekcie chronionym. Wykrywają: wybicie okna, otwarcie okna lub drzwi. powierzchnia chronionych pomieszczeń - do ok. 200 m ². W przypadku obiektu z wieloma pomieszczeniami zasięg ochrony zależy od: szczelności

drzwi między pomieszczeniami, pozostawienia otwartych lub zamkniętych drzwi do poszczególnych pomieszczeń. Dla poprawnego działania systemu konieczne jest zamknięcie okien i uszczelnienie drzwi zewnętrznych. kominki, wymuszona wentylacja i ogrzewanie mogą uniemożliwić działanie systemu. Zalecany do stosowania przy małych lub średnich zagrożeniach.
Fot. 2 Widok zestawu systemu ciśnieniowego

Czujki ultradźwiękowe - ze względu na dużą wrażliwość tego typu czujek na wszelkie ruchy powietrza zalecane są do ochrony małych i średnich pomieszczeń lecz bardzo szczelnych [np. "skarbce"]. Sygnalizują: otwarcie i wybicie okna, otwarcie drzwi.

Błędy przy doborze i rozmieszczeniu czujek i czujników.

Tab.2 Najczęściej powtarzające się błędy z umiejscowieniem czujek.
 

Rys. 16 Zalecenia i przeciwwskazania co miejsc montażu kontaktronów.
Rys. 17 Przykład złego i dobrego zamocowania magnesu w drzwiach

Rys, 18. Najczęściej spotykany błąd przy wyborze miejsca zamocowania czujki mikrofonowej,

.

Najczęściej popełniane błędy przy umiejscawianiu tzw. czujek przestrzennych:

- wybór miejsca niezgodnie z zasadą największej czułości wykrywania,

- montaż na ruchomych łatwych do przestawienia wysięgnikach,

- usytuowanie tuż przy ścieżkach gryzoni,

- w pomieszczeniach ze zwierzętami jeśli czujki nie są specjalnego rodzaju,

- ruchome elementy w polu widzenia,

- montaż czy też projekt na tzw. gołe ściany bez przewidzenia rozstawienia mebli, wyposażenia itp.

Czułość wykrywania tzw. czujek przestrzennych bez względu na zasadę działania jest zdecydowanie różna w zależności od tego czy obiekt porusza się na kierunku do lub od czujki czy w jednakowej odległości od czujki

Dla dopplerowskich czujek mikrofalowych kierunki największej czułości wykrywania są dokładnie odwrotne jak dla czujek pasywnych podczerwieni.

Wydawało by się, że są to najbardziej oczywiste zasady lecz w praktyce tu właśnie są popełniane najczęściej błędy!

Najczęściej popełniane błędy przez użytkowników systemów:

- niekonsultowanie z projektantem systemu lub instalatorem zmian w sposobie użytkowania pomieszczeń, a dotyczy to nie tylko wzrostu wartości mienia ale także rozmieszczenia w obszarze chronionym reklam, tablic informacyjnych,

- pozostawianie zwierząt w strefie chronionej z czujkami przestrzennymi jeśli w trakcie projektowania systemu nie przewidziano takich sytuacji ,

- zasłanianie okien kotarami znacznie tłumiącymi dźwięki w pomieszczeniach z mikrofonowymi przestrzennymi czujkami tłuczenia szkła lub wymiana okien na antywłamaniowe,

- zasłanianie pola widzenia czujek zwłaszcza czujek pasywnych podczerwieni,
 

Systemy ochrony zewnętrznej, czyli wykrywanie intruza zanim podejdzie do drzwi czy okien

Tab.3 Systemy ochrony zewnętrznej montowane pod ziemią, na płocie lub w ścianach budynku.

Tab. 4 Systemy ochrony zewnętrznej montowane nad ziemią.

Kabel sensorowy i system światłowodowy (czyli też rodzaj przewodu) można wykorzystać do sygnalizacji prób przebicia ścian i stropów.

Najwyższy możliwy do osiągnięcia stopień zabezpieczenia, przy najniższych kosztach, można uzyskać przy zapewnieniu wzajemnego uzupełniania się trzech rodzajów ochrony (zabezpieczenia mechaniczne zwane czasami pasywnymi, systemy elektroniczne, ochrona osobowa).

(c) Stefan Jerzy Siudalski 1997  

od 18.02.1997